Misyjne Seminarium Duchowne Księży Werbistów
Zgromadzenie Słowa Bożego Werbistów założone zostało w Holandii w 1875r. przez kapłana diecezji z Münster bł. Arnolda Janssena. Głównym celem Zgromadzenia było i jest prowadzenie działalności misyjnej. W roku 1916 wysłano do Prus kolportera czasopism br. Zygmunta, by rozejrzał się za odpowiednim miejscem. Wśród kilku propozycji najlepszą do przyjęcia okazała się posiadłość bezdzietnego małżeństwa Krugerów w Pieniężnie. Było to gospodarstwo o pow. 75,5 ha ziemi ornej oraz 10,5 ha lasu w Podlechach. Pieniężno było miastem, ale nie posiadało jeszcze żadnej szkoły średniej. Ponadto znajdowało się jakby w środku katolickiej Warmii i miało dobre połączenie w trzech kierunkach: Braniewo, Olsztyn, Królewiec. Początkowo bp warmiński Bludau nie był zbyt przychylny planom osiedlenia się na Warmii nowego zakonu, stąd otrzymanie pozwolenia na osiedlenie się werbistów w Pieniężnie przeciągało się aż do listopada 1918r. Notarialny akt kupna-sprzedaży sporządzony został 14 lutego 1920r. Krótki czas werbiści mieszkali w dawnym gospodarstwie Krugerów. Wkrótce zaczęto budować klasztor.
Dom dzisiejszy budowano w ciągu 10 lat w czterech etapach:
-
1921 r. – skrzydło południowe,
-
1924/25 – skrzydło wschodnie z narożnikami skrzydeł południowego oraz północnego,
-
1927/28 – skrzydło północne,
-
1930/31 – kościół z przyległymi częściami skrzydeł południowego i północnego.
Dom św. Wojciecha służył dwóm celom: dla niesienia pomocy duchowieństwu diecezjalnemu i dla kształcenia młodych ludzi wyznania katolickiego na misjonarzy w krajach zamorskich. Obu celom Dom służył od początku. 15 maja 1922 r. otwarte zostało niższe seminarium, uczniów wówczas było 21.
W roku 1929 w niższym seminarium uczyło się już 236 kleryków. Szkołę zamknięto na krótko przed wybuchem wojny (1 kwietnia 1938r.). W lutym 1939r. zostało otwarte w werbistowskim klasztorze hitlerowskie seminarium nauczycielskie. Zakonnikom pozostawiono jedynie kościół i część mieszkalną. W czasie kampanii wrześniowej dom zamieniono na szpital wojskowy. W 1941r. dom skonfiskowano, kościół zamknięto i urządzono w nim aulę. Całość zajęło niemieckie wojsko. Starania bpa Kallera o zwrot kościoła trwały niemal dwa lata.
Dom werbistowski przetrwał w rękach Wermachtu do 1945r., potem przejęła go Armia Czerwona. Po wojnie Dom św. Wojciecha przejęli werbiści polscy. Jako pierwsi jesienią 1945r. przybyli tu o. Bolesław Cisz i br. Jan Bruski. Dom był bardzo zniszczony i trzeba było go remontować. Oddawano go do użytku etapami. W okresie powojennym tylko przez rok Dom św. Wojciecha był niższym seminarium, w następnym roku 1948 rozpoczęło swoją działalność seminarium wyższe. W sumie seminarium werbistowskie w Pieniężnie dało kościołowi 588 kapłanów, którzy w większości pracują w ponad 50-ciu krajach misyjnych na wszystkich kontynentach. Poza zwykłą pracą misjonarską, pracą socjalną, prowadzeniem szkół, szpitali i ośrodków zdrowia są zaangażowani w animacji misyjnej, prowadzą działalność redakcyjną i wydawniczą, są wykładowcami uniwersytetów.
W klasztorze istnieją 3 instytucje wydatnie wspierające profesorów i studentów w ich pracy naukowej i dydaktycznej.
Pierwsze miejsce zajmuje biblioteka i zakład misjologiczno-religioznawczy, liczące w sumie ponad 66 tysięcy woluminów – w tym wiele starodruków. Szczególne zaś zasługi w kompletowaniu zbiorów posiadają o. Józef Seyda i o. Feliks Zapłata.
Kolejne miejsce zajmuje Centralne Archiwum Polskiej Prowincji SVD, które powstało w 1971 roku dzięki staraniom o. Józefa Arlika. Archiwum dostarcza wiele materiałów, zwłaszcza do prac magisterskich i doktoratów, pisanych z zakresu historii.
Trzecią instytucją, którą winniśmy w tym miejscu jeszcze wymienić, jest Muzeum Misyjno-Etnograficzne, które powstało w 1965r. dzięki staraniom o. Józefa Seydy i o. Antoniego Koszorza. Muzeum liczy ponad 6 tys. eksponatów reprezentujących wszystkie kraje pracy misyjnej werbistów polskich. Najcenniejsze zbiory to kolekcja nowogwinejska z II połowy XIX wieku oraz kolekcja chińska. Muzeum prowadzi bogatą działalność wystawienniczą. Wiele wystaw rokrocznie można było oglądać w innych muzeach kościelnych i państwowych w Polsce. W ostatnim roku odnotowano ponad 20 tysięcy zwiedzających.
Mówiąc o obecności klasztoru ojców werbistów w Pieniężnie w życiu Kościoła warmińskiego i polskiego trzeba wspomnieć o jego działalności w zakresie animacji misyjnej i pomocy misjom, która przeprowadzana jest przez Referat Misyjny Seminarium.
Referat prowadzi wiele spotkań w całej Polsce. Co roku organizuje ogólnopolskie kursy dla animatorów misyjnych, w których bierze udział 150-200 osób. Organizuje wakacje z misjami dla dzieci i młodzieży.
Z inicjatywy Referatu odbywały się festiwale piosenki misyjnej i zaangażowanej w problemy świata.
Referat organizuje sesje religioznawcze i misyjno-pastoralne, wśród nich na temat islamu, hinduizmu, buddyzmu, religie nt. życia Sekty, 400 lat Unii Brzeskiej. Ponadto Referat Misyjny jest wydawcą wielu książek z zakresu misjologii i religioznawstwa oraz teologii pastoralnej.
83-letnia obecność werbistów w życiu kościoła warmińskiego była i nadal jest twórcza szczególnie w zakresie misyjnym.
Przydatne skróty: